近腊月下，景气和畅，故山殊可过。足下方温经，猥不敢相烦，辄便往山中，憩感配寺，与山僧饭讫而去。

北涉玄灞，清月映郭。夜登华子冈，辋水沦涟，与月上下。寒山远火，明灭林外。深巷寒犬，吠声如豹。村墟夜舂，复与疏钟相间。此时独坐，僮仆静默，多思曩昔，携手赋诗，步仄径，临清流也。

当待春中，草木蔓发，春山可望，轻鲦出水，白鸥矫翼，露湿青皋，麦陇朝雊，斯之不远，倘能从我游乎？非子天机清妙者，岂能以此不急之务相邀。然是中有深趣矣！无忽。因驮黄檗人往，不一，山中人王维白。

jìn là yuè xià ，jǐng qì hé chàng ，gù shān shū kě guò 。zú xià fāng wēn jīng ，wěi bú gǎn xiàng fán ，zhé biàn wǎng shān zhōng ，qì gǎn pèi sì ，yǔ shān sēng fàn qì ér qù 。

běi shè xuán bà ，qīng yuè yìng guō 。yè dēng huá zǐ gāng ，wǎng shuǐ lún lián ，yǔ yuè shàng xià 。hán shān yuǎn huǒ ，míng miè lín wài 。shēn xiàng hán quǎn ，fèi shēng rú bào 。cūn xū yè chōng ，fù yǔ shū zhōng xiàng jiān 。cǐ shí dú zuò ，tóng pú jìng mò ，duō sī nǎng xī ，xié shǒu fù shī ，bù zè jìng ，lín qīng liú yě 。

dāng dài chūn zhōng ，cǎo mù màn fā ，chūn shān kě wàng ，qīng tiáo chū shuǐ ，bái ōu jiǎo yì ，lù shī qīng gāo ，mài lǒng cháo gòu ，sī zhī bú yuǎn ，tǎng néng cóng wǒ yóu hū ？fēi zǐ tiān jī qīng miào zhě ，qǐ néng yǐ cǐ bú jí zhī wù xiàng yāo 。rán shì zhōng yǒu shēn qù yǐ ！wú hū 。yīn tuó huáng bò rén wǎng ，bú yī ，shān zhōng rén wáng wéi bái 。

梁惠王曰：“寡人之于国也，尽心焉耳矣。河内凶，则移其民于河东，移其粟于河内。河东凶亦然。察邻国之政，无如寡人之用心者。邻国之民不加少，寡人之民不加多，何也？”

孟子对曰：“王好战，请以战喻。填然鼓之，兵刃既接，弃甲曳兵而走，或百步而后止，或五十步而后止。以五十步笑百步，则何如？”曰：“不可。直不百步耳，是亦走也。”曰：“王如知此，则无望民之多于邻国也。不违农时，谷不可胜食也。数罟不入洿池，鱼鳖不可胜食也。斧斤以时入山林，材木不可胜用也。谷与鱼鳖不可胜食，材木不可胜用，是使民养生丧死无憾也。养生丧死无憾，王道之始也。五亩之宅，树之以桑，五十者可以衣帛矣。鸡豚狗彘之畜，无失其时，七十者可以食肉矣；百亩之田，勿夺其时，数口之家可以无饥矣；谨庠序之教，申之以孝悌之义，颁白者不负戴于道路矣。七十者衣帛食肉，黎民不饥不寒，然而不王者，未之有也。狗彘食人食而不知检，涂有饿莩而不知发。人死，则曰：‘非我也，岁也。’是何异于刺人而杀之，曰：‘非我也，兵也。’王无罪岁，斯天下之民至焉。”

liáng huì wáng yuē ：“guǎ rén zhī yú guó yě ，jìn xīn yān ěr yǐ 。hé nèi xiōng ，zé yí qí mín yú hé dōng ，yí qí sù yú hé nèi 。hé dōng xiōng yì rán 。chá lín guó zhī zhèng ，wú rú guǎ rén zhī yòng xīn zhě 。lín guó zhī mín bú jiā shǎo ，guǎ rén zhī mín bú jiā duō ，hé yě ？”

mèng zǐ duì yuē ：“wáng hǎo zhàn ，qǐng yǐ zhàn yù 。tián rán gǔ zhī ，bīng rèn jì jiē ，qì jiǎ yè bīng ér zǒu ，huò bǎi bù ér hòu zhǐ ，huò wǔ shí bù ér hòu zhǐ 。yǐ wǔ shí bù xiào bǎi bù ，zé hé rú ？”yuē ：“bú kě 。zhí bú bǎi bù ěr ，shì yì zǒu yě 。”yuē ：“wáng rú zhī cǐ ，zé wú wàng mín zhī duō yú lín guó yě 。bú wéi nóng shí ，gǔ bú kě shèng shí yě 。shù gǔ bú rù wū chí ，yú biē bú kě shèng shí yě 。fǔ jīn yǐ shí rù shān lín ，cái mù bú kě shèng yòng yě 。gǔ yǔ yú biē bú kě shèng shí ，cái mù bú kě shèng yòng ，shì shǐ mín yǎng shēng sàng sǐ wú hàn yě 。yǎng shēng sàng sǐ wú hàn ，wáng dào zhī shǐ yě 。wǔ mǔ zhī zhái ，shù zhī yǐ sāng ，wǔ shí zhě kě yǐ yī bó yǐ 。jī tún gǒu zhì zhī chù ，wú shī qí shí ，qī shí zhě kě yǐ shí ròu yǐ ；bǎi mǔ zhī tián ，wù duó qí shí ，shù kǒu zhī jiā kě yǐ wú jī yǐ ；jǐn xiáng xù zhī jiāo ，shēn zhī yǐ xiào tì zhī yì ，bān bái zhě bú fù dài yú dào lù yǐ 。qī shí zhě yī bó shí ròu ，lí mín bú jī bú hán ，rán ér bú wáng zhě ，wèi zhī yǒu yě 。gǒu zhì shí rén shí ér bú zhī jiǎn ，tú yǒu è piǎo ér bú zhī fā 。rén sǐ ，zé yuē ：‘fēi wǒ yě ，suì yě 。’shì hé yì yú cì rén ér shā zhī ，yuē ：‘fēi wǒ yě ，bīng yě 。’wáng wú zuì suì ，sī tiān xià zhī mín zhì yān 。”

晋侯、秦伯围郑，以其无礼于晋，且贰于楚也。晋军函陵，秦军氾南。佚之狐言于郑伯曰：“国危矣，若使烛之武见秦君，师必退。”公从之。辞曰：“臣之壮也，犹不如人；今老矣，无能为也已。”公曰：“吾不能早用子，今急而求子，是寡人之过也。然郑亡，子亦有不利焉！”许之。

夜缒而出。见秦伯曰：“秦、晋围郑，郑既知亡矣。若亡郑而有益于君，敢以烦执事。越国以鄙远，君知其难也。焉用亡郑以陪邻？邻之厚，君之薄也。若舍郑以为东道主，行李之往来，共其乏困，君亦无所害。且君尝为晋君赐矣；许君焦、瑕，朝济而夕设版焉，君之所知也。夫晋，何厌之有？既东封郑、又欲肆其西封，若不阙秦，将焉取之？阙秦以利晋，唯君图之。”秦伯说，与郑人盟。使杞子、逢孙、杨孙戍之，乃还。

子犯请击之。公曰：“不可。微夫人之力不及此。因人之力而敝之，不仁；失其所与，不知；以乱易整，不武。吾其还也。”亦去之。

jìn hóu 、qín bó wéi zhèng ，yǐ qí wú lǐ yú jìn ，qiě èr yú chǔ yě 。jìn jun1 hán líng ，qín jun1 fán nán 。yì zhī hú yán yú zhèng bó yuē ：“guó wēi yǐ ，ruò shǐ zhú zhī wǔ jiàn qín jun1 ，shī bì tuì 。”gōng cóng zhī 。cí yuē ：“chén zhī zhuàng yě ，yóu bú rú rén ；jīn lǎo yǐ ，wú néng wéi yě yǐ 。”gōng yuē ：“wú bú néng zǎo yòng zǐ ，jīn jí ér qiú zǐ ，shì guǎ rén zhī guò yě 。rán zhèng wáng ，zǐ yì yǒu bú lì yān ！”xǔ zhī 。

yè zhuì ér chū 。jiàn qín bó yuē ：“qín 、jìn wéi zhèng ，zhèng jì zhī wáng yǐ 。ruò wáng zhèng ér yǒu yì yú jun1 ，gǎn yǐ fán zhí shì 。yuè guó yǐ bǐ yuǎn ，jun1 zhī qí nán yě 。yān yòng wáng zhèng yǐ péi lín ？lín zhī hòu ，jun1 zhī báo yě 。ruò shě zhèng yǐ wéi dōng dào zhǔ ，háng lǐ zhī wǎng lái ，gòng qí fá kùn ，jun1 yì wú suǒ hài 。qiě jun1 cháng wéi jìn jun1 cì yǐ ；xǔ jun1 jiāo 、xiá ，cháo jì ér xī shè bǎn yān ，jun1 zhī suǒ zhī yě 。fū jìn ，hé yàn zhī yǒu ？jì dōng fēng zhèng 、yòu yù sì qí xī fēng ，ruò bú què qín ，jiāng yān qǔ zhī ？què qín yǐ lì jìn ，wéi jun1 tú zhī 。”qín bó shuō ，yǔ zhèng rén méng 。shǐ qǐ zǐ 、féng sūn 、yáng sūn shù zhī ，nǎi hái 。

zǐ fàn qǐng jī zhī 。gōng yuē ：“bú kě 。wēi fū rén zhī lì bú jí cǐ 。yīn rén zhī lì ér bì zhī ，bú rén ；shī qí suǒ yǔ ，bú zhī ；yǐ luàn yì zhěng ，bú wǔ 。wú qí hái yě 。”yì qù zhī 。

壬戌之秋，七月既望，苏子与客泛舟游于赤壁之下。清风徐来，水波不兴。举酒属客，诵明月之诗，歌窈窕之章。少焉，月出于东山之上，徘徊于斗牛之间。白露横江，水光接天。纵一苇之所如，凌万顷之茫然。浩浩乎如冯虚御风，而不知其所止；飘飘乎如遗世独立,羽化而登仙。

于是饮酒乐甚，扣舷而歌之。歌曰：“桂棹兮兰桨，击空明兮溯流光。渺渺兮予怀，望美人兮天一方。”客有吹洞箫者，倚歌而和之。其声呜呜然，如怨如慕，如泣如诉；余音袅袅，不绝如缕。舞幽壑之潜蛟，泣孤舟之嫠妇。

苏子愀然，正襟危坐，而问客曰：“何为其然也？”客曰：“‘月明星稀，乌鹊南飞。’此非曹孟德之诗乎？西望夏口，东望武昌，山川相缪，郁乎苍苍，此非孟德之困于周郎者乎？方其破荆州，下江陵，顺流而东也，舳舻千里，旌旗蔽空，酾酒临江，横槊赋诗，固一世之雄也，而今安在哉？况吾与子渔樵于江渚之上，侣鱼虾而友麋鹿，驾一叶之扁舟，举匏樽以相属。寄蜉蝣于天地，渺沧海之一粟。哀吾生之须臾，羡长 江之无穷。挟飞仙以遨游，抱明月而长终。知不可乎骤得，托遗响于悲风。”

苏子曰：“客亦知夫水与月乎？逝者如斯，而未尝往也；盈虚者如彼，而卒莫消长也。盖将自其变者而观之，则天地曾不能以一瞬；自其不变者而观之，则物与我皆无尽也，而又何羡乎！且夫天地之间，物各有主，苟非吾之所有，虽一毫而莫取。惟江上之清风，与山间之明月，耳得之而为声，目遇之而成色，取之无禁，用之不竭。是造物者之无尽藏也，而吾与子之所共适。”(共适 一作：共食)

客喜而笑，洗盏更酌。肴核既尽，杯盘狼籍。相与枕藉乎舟中，不知东方之既白。

rén xū zhī qiū ，qī yuè jì wàng ，sū zǐ yǔ kè fàn zhōu yóu yú chì bì zhī xià 。qīng fēng xú lái ，shuǐ bō bú xìng 。jǔ jiǔ shǔ kè ，sòng míng yuè zhī shī ，gē yǎo tiǎo zhī zhāng 。shǎo yān ，yuè chū yú dōng shān zhī shàng ，pái huái yú dòu niú zhī jiān 。bái lù héng jiāng ，shuǐ guāng jiē tiān 。zòng yī wěi zhī suǒ rú ，líng wàn qǐng zhī máng rán 。hào hào hū rú féng xū yù fēng ，ér bú zhī qí suǒ zhǐ ；piāo piāo hū rú yí shì dú lì ,yǔ huà ér dēng xiān 。

yú shì yǐn jiǔ lè shèn ，kòu xián ér gē zhī 。gē yuē ：“guì zhào xī lán jiǎng ，jī kōng míng xī sù liú guāng 。miǎo miǎo xī yǔ huái ，wàng měi rén xī tiān yī fāng 。”kè yǒu chuī dòng xiāo zhě ，yǐ gē ér hé zhī 。qí shēng wū wū rán ，rú yuàn rú mù ，rú qì rú sù ；yú yīn niǎo niǎo ，bú jué rú lǚ 。wǔ yōu hè zhī qián jiāo ，qì gū zhōu zhī lí fù 。

sū zǐ qiǎo rán ，zhèng jīn wēi zuò ，ér wèn kè yuē ：“hé wéi qí rán yě ？”kè yuē ：“‘yuè míng xīng xī ，wū què nán fēi 。’cǐ fēi cáo mèng dé zhī shī hū ？xī wàng xià kǒu ，dōng wàng wǔ chāng ，shān chuān xiàng miù ，yù hū cāng cāng ，cǐ fēi mèng dé zhī kùn yú zhōu láng zhě hū ？fāng qí pò jīng zhōu ，xià jiāng líng ，shùn liú ér dōng yě ，zhú lú qiān lǐ ，jīng qí bì kōng ，shāi jiǔ lín jiāng ，héng shuò fù shī ，gù yī shì zhī xióng yě ，ér jīn ān zài zāi ？kuàng wú yǔ zǐ yú qiáo yú jiāng zhǔ zhī shàng ，lǚ yú xiā ér yǒu mí lù ，jià yī yè zhī biǎn zhōu ，jǔ páo zūn yǐ xiàng shǔ 。jì fú yóu yú tiān dì ，miǎo cāng hǎi zhī yī sù 。āi wú shēng zhī xū yú ，xiàn zhǎng jiāng zhī wú qióng 。jiā fēi xiān yǐ áo yóu ，bào míng yuè ér zhǎng zhōng 。zhī bú kě hū zhòu dé ，tuō yí xiǎng yú bēi fēng 。”

sū zǐ yuē ：“kè yì zhī fū shuǐ yǔ yuè hū ？shì zhě rú sī ，ér wèi cháng wǎng yě ；yíng xū zhě rú bǐ ，ér zú mò xiāo zhǎng yě 。gài jiāng zì qí biàn zhě ér guān zhī ，zé tiān dì céng bú néng yǐ yī shùn ；zì qí bú biàn zhě ér guān zhī ，zé wù yǔ wǒ jiē wú jìn yě ，ér yòu hé xiàn hū ！qiě fū tiān dì zhī jiān ，wù gè yǒu zhǔ ，gǒu fēi wú zhī suǒ yǒu ，suī yī háo ér mò qǔ 。wéi jiāng shàng zhī qīng fēng ，yǔ shān jiān zhī míng yuè ，ěr dé zhī ér wéi shēng ，mù yù zhī ér chéng sè ，qǔ zhī wú jìn ，yòng zhī bú jié 。shì zào wù zhě zhī wú jìn cáng yě ，ér wú yǔ zǐ zhī suǒ gòng shì 。”(gòng shì yī zuò ：gòng shí )

kè xǐ ér xiào ，xǐ zhǎn gèng zhuó 。yáo hé jì jìn ，bēi pán láng jí 。xiàng yǔ zhěn jiè hū zhōu zhōng ，bú zhī dōng fāng zhī jì bái 。

永和九年，岁在癸丑，暮春之初，会于会稽山阴之兰亭，修禊事也。群贤毕至，少长咸集。此地有崇山峻岭，茂林修竹；又有清流激湍，映带左右，引以为流觞曲水，列坐其次。虽无丝竹管弦之盛，一觞一咏，亦足以畅叙幽情。是日也，天朗气清，惠风和畅，仰观宇宙之大，俯察品类之盛，所以游目骋怀，足以极视听之娱，信可乐也。

夫人之相与，俯仰一世，或取诸怀抱，悟言一室之内；或因寄所托，放浪形骸之外。虽趣舍万殊，静躁不同，当其欣于所遇，暂得于己，快然自足，不知老之将至。及其所之既倦，情随事迁，感慨系之矣。向之所欣，俯仰之间，已为陈迹，犹不能不以之兴怀。况修短随化，终期于尽。古人云：“死生亦大矣。”岂不痛哉！(不知老之将至 一作：曾不知老之将至)

每览昔人兴感之由，若合一契，未尝不临文嗟悼，不能喻之于怀。固知一死生为虚诞，齐彭殇为妄作。后之视今，亦犹今之视昔。悲夫！故列叙时人，录其所述，虽世殊事异，所以兴怀，其致一也。后之览者，亦将有感于斯文。

yǒng hé jiǔ nián ，suì zài guǐ chǒu ，mù chūn zhī chū ，huì yú huì jī shān yīn zhī lán tíng ，xiū xì shì yě 。qún xián bì zhì ，shǎo zhǎng xián jí 。cǐ dì yǒu chóng shān jun4 lǐng ，mào lín xiū zhú ；yòu yǒu qīng liú jī tuān ，yìng dài zuǒ yòu ，yǐn yǐ wéi liú shāng qǔ shuǐ ，liè zuò qí cì 。suī wú sī zhú guǎn xián zhī shèng ，yī shāng yī yǒng ，yì zú yǐ chàng xù yōu qíng 。shì rì yě ，tiān lǎng qì qīng ，huì fēng hé chàng ，yǎng guān yǔ zhòu zhī dà ，fǔ chá pǐn lèi zhī shèng ，suǒ yǐ yóu mù chěng huái ，zú yǐ jí shì tīng zhī yú ，xìn kě lè yě 。

fū rén zhī xiàng yǔ ，fǔ yǎng yī shì ，huò qǔ zhū huái bào ，wù yán yī shì zhī nèi ；huò yīn jì suǒ tuō ，fàng làng xíng hái zhī wài 。suī qù shě wàn shū ，jìng zào bú tóng ，dāng qí xīn yú suǒ yù ，zàn dé yú jǐ ，kuài rán zì zú ，bú zhī lǎo zhī jiāng zhì 。jí qí suǒ zhī jì juàn ，qíng suí shì qiān ，gǎn kǎi xì zhī yǐ 。xiàng zhī suǒ xīn ，fǔ yǎng zhī jiān ，yǐ wéi chén jì ，yóu bú néng bú yǐ zhī xìng huái 。kuàng xiū duǎn suí huà ，zhōng qī yú jìn 。gǔ rén yún ：“sǐ shēng yì dà yǐ 。”qǐ bú tòng zāi ！(bú zhī lǎo zhī jiāng zhì yī zuò ：céng bú zhī lǎo zhī jiāng zhì )

měi lǎn xī rén xìng gǎn zhī yóu ，ruò hé yī qì ，wèi cháng bú lín wén jiē dào ，bú néng yù zhī yú huái 。gù zhī yī sǐ shēng wéi xū dàn ，qí péng shāng wéi wàng zuò 。hòu zhī shì jīn ，yì yóu jīn zhī shì xī 。bēi fū ！gù liè xù shí rén ，lù qí suǒ shù ，suī shì shū shì yì ，suǒ yǐ xìng huái ，qí zhì yī yě 。hòu zhī lǎn zhě ，yì jiāng yǒu gǎn yú sī wén 。